Конститутсия санади сарнавиштсоз ва муҳими ҳуқуқист, ки поя ва заминаи давлатдорӣ, тартиботи ҳуқуқӣ ва кафили ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандонро ташкил медиҳад. Ҳар як давлат барои таъмини фаъолияти муассир ва мутаносиби тамоми сохторҳои давлатӣ ба Конститутсия ҳамчун Қонуни асосӣ ниёз дорад. Барои миллати тоҷик, ки пас аз ҳазорсолаҳо бори аввал соҳиби давлати мустақил гардид, Конститутсия на танҳо ҳуҷҷати ҳуқуқӣ, балки рамзи истиқлолият ва асоси рушди давлати миллӣ ба ҳисоб меравад.

Таърихи пайдоиши Конститутсияи Тоҷикистон

Пас аз пош хӯрдани Иттиҳоди Шуравӣ ва ба даст овардани истиқлолият, зарурати қабули Конститутсияи миллӣ ба миён омад. Дар вазъияти мушкили сиёсӣ ва иҷтимоӣ, 6 ноябри соли 1994 мардуми Тоҷикистон дар раъйпурсии умумихалқӣ ба Конститутсияи нави ҷумҳурӣ овоз доданд. Ин Конститутсия аввалин маротиба дар таърихи давлатдории навини тоҷикон сохтори давлат, низоми сиёсию ҳуқуқӣ ва асоси ҳаёти иҷтимоии ҷомеаро муайян намуд. Он давраи нави ташаккули давлати мустақили Тоҷикистонро оғоз бахшид.

Моҳияти Конститутсия

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз муқаддима, 10 боб ва 100 модда иборат буда, дар он муҳимтарин масъалаҳои сохтори давлатӣ, фаъолияти мақомоти ҳокимияти давлатӣ, ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандон, низоми судӣ, иқтисодиёт ва асосҳои сиёсати хориҷӣ инъикос ёфтааст.

Дар Конститутсия Тоҷикистон ҳамчун давлати демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва иҷтимоӣ эътироф шудааст. Ин чор хислат барои ташаккул ва пойдории ҷомеаи мутамаддин заминаи устувор фароҳам меорад.

Конститутсия ва ҳуқуқи инсон

Яке аз бахшҳои муҳимтарини Конститутсия ба ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд бахшида шудааст. Конститутсия муайян месозад, ки давлат барои риоя, эҳтиром ва ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон масъул аст. Ҳуқуқ ба зиндагӣ, таҳсил, меҳнат, истироҳат, табобат, озодии баён, озодии виҷдон ва иштирок дар ҳаёти сиёсӣ, аз ҷумлаи ҳуқуқҳое мебошанд, ки дар Конститутсия кафолат дода шудаанд.

Нақши Конститутсия дар ҳаёти сиёсию иҷтимоӣ

Конститутсия ҳамчун санади олии ҳуқуқӣ танзимкунандаи тамоми сохторҳои давлат мебошад. Бидуни он идоракунии давлат ба номураттабӣ ва бесарусомонӣ рӯ ба рӯ мегардад. Ҳамин аст, ки тамоми қонунҳо ва қарорҳои давлатӣ бояд ба Конститутсия мутобиқ бошанд. Ин ҳуҷҷати муҳим як навъ рамзи ягонагии миллӣ ва ҳамбастагии ҷомеа низ мебошад.

Арзишҳои миллӣ дар Конститутсия

Конститутсияи Тоҷикистон на танҳо ҳуҷҷати ҳуқуқист, балки дар он арзишҳои миллӣ, таърихӣ ва фарҳангии миллат ҷой дода шудааст. Он забони тоҷикӣ, рамзҳои давлатӣ, тамаддуни қадимаи халқ ва ҳуқуқи халқҳоро ба таври расмӣ эътироф мекунад. Аз ин рӯ, Конститутсия чун оинаи истиқлолият ва худшиносии миллӣ шинохта мешавад.

Конститутсия ва наслҳои оянда

Имрӯз вазифаи ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон, бахусус ҷавонон, омӯзиш ва риояи Конститутсия мебошад. Ҷавонон бояд бидонанд, ки пойдории давлат, ҳимояи озодиҳо ва рушду пешрафти мамлакат маҳз дар доираи қонун ва Конститутсия имконпазир аст. Омӯзиши Конститутсия дар мактабҳо ва донишгоҳҳо, баргузории чорабиниҳои тарғиботӣ ва маърифати ҳуқуқӣ заминаи муҳими баланд бардоштани ҳуқуқдонӣ дар ҷомеа мебошад.

Хулоса

Конститутсия барои миллати тоҷик на танҳо як санади ҳуқуқӣ, балки арзишест, ки давлату миллатро муттаҳид мекунад, роҳнамои рушди сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии кишвар аст. Ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон бояд Конститутсияро эҳтиром намояд, онро омӯзад ва ба он содиқ бошад. Зеро танҳо дар партави Конститутсия ва риояи он мо метавонем давлати устувор, ҷомеаи адолатпарвар ва фардои дурахшонро бунёд намоем.

 

Маҳтоб Ҳамидова,

муаллими калони кафедраи менеҷмент ва ҳуқуқи иқтисодии ДДМИТ